Ödeme Kuruluşları Faaliyet Konusu Olarak Ödeme İşlemi

03/06/2018

3671

Türk Hukuku’nda ödeme kuruluşları faaliyet konusu olarak Ödeme İşlemi kavramının daha iyi anlaşılabilmesi adına öncelikle yukarıdaki görselde yer alan tarafların konumlarının akılda tutulması faydalı olacaktır. Yukarıda görüleceği üzere Ödeme Kuruluşu Hizmet sözleşmeleri kullanıcı ile ödeme kuruluşu arasında imzalanmaktadır. Yani ödeme kuruluşları gönderici ve alıcılar ile herhangi bir sözleşme yapmamakta bununla birlikte ödeme hizmeti kullanıcı ile sözleşmenin imzalanmasından sonra gönderici ve alıcı ile arada herhangi bir kullanıcı olmaksızın gerçekleştirilmektedir.

Ödeme İşlemi Nedir?

Ödeme işlemi gönderen veya alıcının talimatı üzerine gerçekleştirilen fon yatırma, aktarma veya çekme faaliyetlerini kapsamaktadır. Söz konusu işlemin hukuki değerlendirilmesinin yapılabilmesi için tanımda yer alan unsurların ele alınması gerekmektedir. Bu anlamda ödemenin yapıldığı taraflar ve bunlar arasındaki ödeme işleminin yapılmasına ilişkin ödeme emri ve ödeme hesabı kavramlarının değerlendirilmesi hususiyet arz etmektedir.

a) Ödeme Emri

Ödeme hizmeti kullanıcısı tarafından ödeme işleminin gerçekleşmesi amacıyla ödeme kuruluşuna verilen talimata ödeme emri denilmektedir.

Ödeme Emrinin Alınma Zamanı

Ödeme emrinin gönderenin ödeme kuruluşuna ulaştığı an, ödeme emrinin alındığı an olarak kabul edilmektedir. Ödeme emrini gönderenin ödeme hizmeti sağlayıcısına iş günü dışında ulaşması durumunda, ödeme emrini izleyen ilk iş günü alınmış sayılmaktadır.

Ödeme kuruluşu ödeme emrinin bir iş günü içinde en son ne zaman alınacağına ilişkin bir saat belirleyebilir. Belirlenen saatten sonra alınan ödeme emri ertesi iş günü alınmış sayılmaktadır.

Ödemenin belirli bir günde, belirli bir dönemin sonunda veya gönderenin ödemeye ilişkin fonları ödeme kuruluşunun tasarrufuna bıraktığı günde gerçekleştirilmesinin kararlaştırılması halinde, ödeme için kararlaştırılan gün ödeme emrinin alınma zamanı olarak kabul edilmektedir. Kararlaştırılan günün gönderenin ödeme hizmeti sağlayıcısı için iş günü olmaması halinde, ödeme emri izleyen ilk iş günü alınmış sayılmaktadır.

Ödeme Emrinin Reddedilemezliği

Sözleşmede öngörülen şartların gönderen tarafından yerine getirilmesi kaydıyla, ödeme işleminin gönderen veya alıcı tarafından başlatılıp başlatılmadığına bakılmaksızın, ödeme işleminin gerçekleştirilmesi mevzuata aykırılık oluşturmadığı veya haklı bir neden olmadığı sürece, gönderenin ödeme kuruluşu ödeme emrini yerine getirmeyi reddedememektedir.

Ödeme hizmeti sağlayıcısı, bir ödeme emrini yerine getirmeyi reddettiği takdirde, red gerekçesini ve varsa redde sebep olan hataların ne şekilde düzeltilebileceğini önceden kararlaştırılan yönteme göre en kısa zamanda ve her halükarda en geç ödeme emrinin alınmasını izleyen işgünü sonuna kadar ödeme hizmeti kullanıcısına bildirmelidir. Sözleşmede, reddin haklı bir sebebe dayanması halinde ödeme hizmeti sağlayıcısının ödeme hizmeti kullanıcısına yapacağı bildirim için ücret talep edebileceği kararlaştırılabilmektedir.

Ödeme Emrinin Geri Dönülemezliği

Ödeme emri, gönderenin ödeme kuruluşu tarafından alındıktan sonra aksi taraflar arasında kararlaştırılmadıkça gönderen tarafından geri alınamamaktadır. Aynısı ödeme işleminin alıcı tarafından veya alıcı aracılığıyla başlatıldığı durumlarda, gönderenin, ödeme emrini ödeme kuruluşuna ilettikten veya ödeme işleminin gerçekleştirilmesi için onay vermesi durumunda da söz konusudur.

Doğrudan borçlandırma yöntemiyle yapılan ödeme işleminde ise gönderen ödeme emrini en geç fonların hesaba borç kaydedilmesi için kararlaştırılan günden önceki iş günü sonuna kadar geri alabilmektedir.

Ödemenin belirli bir günde, belirli bir dönemin sonunda veya gönderenin ödemeye ilişkin fonları ödeme kuruluşunun tasarrufuna bıraktığı günde gerçekleştirilmesinin kararlaştırılması halinde, ödeme kuruluşu ödeme emrini en geç ödeme işleminin gerçekleştirilmesi için kararlaştırılan günden önceki iş gününün sonuna kadar geri alabilmektedir.

Belirtilen süreler geçtikten sonra, ödeme emrinin geri alınması tarafların anlaş masına bağlıdır. Ödeme işleminin alıcı tarafından ve aracılığıyla başlatıldığı hallerde ve doğrudan borçlandırma yöntemiyle yapılan ödeme işleminde gönderenin süre geçtikten sonra işlemini geri alabilmesi için alıcının onayı gerekmektedir. Sözleşmede kararlaştırılması halinde, ödeme kuruluşu tarafından ödeme emrinin geri alınması için ücret talep edilebilmektedir.

b) Gönderilen ve Alınan Tutarlar

Gönderenin ödeme kuruluşu ödeme işlemi kapsamında aktardığı tutar üzerinden herhangi bir kesinti yapamamaktadır. Diğer taraftan Alıcı ile alıcının ödeme kuruluşu, tahsil edilecek ücretlerin ödeme işlemi tutarından düşülmesini kararlaştırabilmektedir. Bu durumda, alıcıya yapılacak bildirimde ödeme işleminin tam tutarı ve ücretler ayrı ayrı belirtilmelidir.

Gönderen tarafından başlatılan ödeme işlemlerinde gönderenin ödeme kuruluşu, alıcı tarafından veya alıcı aracılığıyla başlatılan ödeme işlemlerinde ise alıcının ödeme kuruluşu ödeme işleminin tam tutarının alıcının eline geçmesinden sorumludur.

c) Ödeme Hesabı ve Hesaba Yapılan Ödemeler

Ödeme hizmeti kullanıcısı adına açılan ve ödeme işleminin yürütülmesinde kullanılan hesaba ödeme hesabı denilmektedir.

Gönderenin ödeme kuruluşu, aldığı ödeme emri üzerine derhal ve her halükarda en geç izleyen iş günü sonuna kadar ödeme işleminin tutarını alıcının ödeme hizmeti sağlayıcısı hesabına aktarmaktadır. Yazılı sözleşme ile başlatılan işlemlerde bu süre bir iş günü uzatılabilmektedir. Ödemenin gerçekleştirilmesi için daha uzun bir süre kararlaştırılması halinde bu süre ödeme emrinin alındığı tarihten itibaren dört iş gününü geçemeyecektir. Alıcının ödeme hizmeti sağlayıcısı nezdinde hesabının bulunmadığı durumlarda, alıcı adına fonu alan ödeme hizmeti sağlayıcısı bu fonu derhal ve her halükarda en geç izleyen iş günü sonuna kadar alıcının kullanımına hazır hale getirmektedir.

Alıcının ödeme kuruluşu, ödeme işlemi tutarının hesabına geçtiği iş gününün sonuna kadar bu tutarı alıcının ödeme hesabına aktararak kullanımına hazır hale getirmelidir. Alıcı tarafından veya alıcı aracılığıyla başlatılan ödeme işleminde, alıcının ödeme hizmeti sağlayıcısı ödeme emrini alıcı ile üzerinde anlaş ılan süre içinde gönderenin ödeme hizmeti sağlayıcısına iletmektedir. Ödeme hizmeti kullanıcısının tüketici olduğu hallerde, ödeme hesabına hesabın para birimi cinsinden nakit olarak yatırılan paralar, ödeme hizmeti sağlayıcısı tarafından alındığı tarihte kullanıma hazır hale getirilmektedir. Ödeme hizmeti kullanıcısının tüketici olmadığı hallerde, yatırılan paralar en geç alınmasını izleyen iş gününde kullanıma hazır hale getirilmektedir.

Gönderenin ödeme kuruluşunun veya alıcının ödeme kuruluşunun yurt dışında bulunması halinde, taraflar arasında birinci yukarıda belirtilen sürelerden farklı bir süre kararlaştırılabilmektedir.

Ödemenin gerçekleştirilmesi için ödeme emrinin verildiği tarihten sonraki bir tarihin kararlaştırılması halinde ödeme tutarı bu tarihten önce gönderenin ödeme hesabından düşülememektedir.