Ödeme Kuruluşlarının Denetimi
Ödeme kuruluşlarının denetimi, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, tüm işlemlerini gerçek mahiyetlerine uygun şekilde muhasebeleştirmek, finansal raporlarını bilgi edinme ihtiyacını karşılayabilecek biçim ve içerikte, anlaşılır, güvenilir ve karşılaştırılabilir, denetime, analize ve yorumlamaya elverişli, zamanında ve doğru şekilde yapılmak zorundadırlar. Bunun denetimi Bağımsız Denetleme Kuruluşları tarafından gerçekleştirilmektedir.
Denetim, Denetim Kurumun yerinde denetim yapmaya yetkili meslek personeli tarafından yapılır. Ödeme kuruluşu ve elektronik para kuruluşu ve ilgili diğer gerçek ve tüzel kişiler Kurumun yerinde denetim yapmaya yetkili meslek personeli tarafından istenecek her türlü bilgi ve belgeyi vermek, defter ve belgelerini ibraz etmek ve incelemeye hazır tutmak zorundadır. Düzenlenen bağımsız denetim raporları Kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde Kuruma gönderilmektedir.
Bu kapsamda Ödeme Kuruluşları Devletin güvenliği ve temel dış yararlarına karşı ağır sonuçlar doğuracak haller ile meslek sırrı, aile hayatının gizliliği, soruşturmanın gizliliği ve savunma hakkına ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla özel kanunlardaki yasaklayıcı ve sınırlayıcı hükümler dikkate alınmaksızın gizli dahi olsa Kurum tarafından Kanun kapsamında verilen görevler ile sınırlı olmak üzere istenecek her türlü bilgi ve belgeyi uygun süre ve ortamda, sürekli veya münferit olarak vermek zorundadır.
Tedbir Alma Yetkisi
Kurul, bağımsız denetimler de dâhil olmak üzere ödeme kuruluşu ve elektronik para kuruluşu ile ilgili olarak Kurumca yapılan denetimler sonucunda tespit edilen hususlarda gerekli tedbirlerin alınmasını istemeye, tedbirlerin alınması için altı ayı geçmemek üzere makul süre tanımaya, bu süre içinde gerekli tedbirler alınıncaya kadar ödeme kuruluşunun ve elektronik para kuruluşunun faaliyet iznini geçici olarak durdurmaya ve ilgili tedbirlerin belirlenen süre içinde alınmaması hâlinde faaliyet iznini iptal etmeye yetkili olarak belirlenmiştir.
Ödeme kuruluşları belirtilen şartları taşıdıklarına ilişkin denetimi ödeme kuruluşlarının merkez, şube, temsilcisini ve dış hizmet alımını da kapsamaktadır.
Dış Hizmet Alımına İlişkin Denetim
İlgili alt düzenlemelerdeki yükümlülüklere uyulması ve kapsamının yazılı sözleşme ile belirlenmesi kaydıyla Ödeme Kuruluşları faaliyetlerini dış hizmet alımına konu edebilecekken faaliyet izni verilmesine esas şartların kaybedilmesi veya değişmesi sonucunu doğuracak şekilde dış hizmet alımının yapılması yasaklanmıştır.
Dış hizmet alımına konu edilen bir faaliyete ilişkin, ilgili mevzuatta kuruluşa yükümlülükler getirilmesi halinde, bu yükümlülüklerin dış hizmet sağlayıcı tarafından yerine getirilmesinin sağlanacağının taraflar arasında imzalanacak sözleşme ile taahhüt edilmesi zorunludur. Bu durum, kuruluşun sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Söz konusu Dış hizmet alımları ve dış hizmet alınan firmalar kuruluş tarafından Kurumca belirlenecek usul ve esaslara göre Kuruma raporlanacak ve ayrıca Kuruluşlar, dış hizmet alımında kendisine ve müşterilerine ait sırların korunması için gerekli tedbirleri alacaklardır.
Ayrıca Dış hizmet sağlayıcının yurt dışında kurulu olması durumunda, faaliyet gösterdiği ülke mevzuatı ve uygulamalarında, Kurumun ihtiyaç duyduğu bilgi ve belgeleri zamanında, eksiksiz ve doğru edinmesine ve bu kuruluştan alınan hizmetle ilgili denetim yapmasına ilişkin herhangi bir yasal engel bulunmaması zorunludur.
Dış hizmet alımı, kuruluşun tüm hesap ve kayıtları ile her türlü işlemlerine ilişkin bilgilerin denetime hazır şekilde saklanması yükümlülüğünü ortadan kaldırmamaktadır.
Dış hizmet alımı, kuruluşun iç kontrol sisteminin etkinliği ile Kurumun izleme ve denetim kabiliyetini azaltacak şekilde gerçekleştirilememekte ve kuruluşların ödeme hizmeti kullanıcılarına karşı sorumluluğunu ortadan kaldırmamaktadır.
Söz konusu düzenleyici hükümlere uyulmaması halinde Kurum dış hizmet almasının kuruluşun faaliyetlerini olumsuz etkilediği kanaatine varılması veya dış hizmet sağlayıcının kuruluşun Kurum tarafından denetimi ile ilgili faaliyetlerini engellemesi durumunda kuruluşun dış hizmet alımını durdurmasını isteyebilecektir.
Yemek, ulaşım ve temizlik gibi konularda alınan hizmetler ile kuruluşun mülkiyetine veya kullanma hakkına sahip olduğu her türlü teknik ekipman ve demirbaşın temini, bakım ve onarımı ile eğitim hizmetleri, avukatlık hizmetleri ile hukuk danışmanlığı, danışmanlık ve reklam faaliyetleri, başka şirket bünyesinde istihdam edilmekle birlikte kuruluşta geçici veya sürekli olarak, yemek, ulaşım ve temizlik gibi hizmetlerde çalıştırılacak personele yönelik olan dış hizmet alımları düzenlemeye alınan Dış Hizmet kapsamının tanımı dışında tutulmuştur.
Ödeme Kuruluşlarının Bilgi ve Kayıtları Saklama Yükümlülüğü
Ödeme kuruluşu ve elektronik para kuruluşunun Kanunda belirtilen hususlarla ilgili belgeleri on yıl süresince saklaması hüküm altına alınmıştır. Avrupa Birliğinin ödeme hizmetlerine ilişkin Direktifinde beş yıl süresince saklanma öngörülmüşse de bu süre yeterli görülmeyerek saklama süresi bu Kanunda 5411 sayılı Bankacılık Kanununa paralel olarak on yıl olarak benimsenmiştir.
Ayrıca, söz konusu belge ve kayıtların, güvenli ve istenildiği an erişime imkan sağlayacak şekilde yurtiçinde saklanmalı; sistem işleticisi, ödeme kuruluşu ve elektronik para kuruluşunun faaliyetlerini yürütmede kullandıkları bilgi sistemleri ve bunların yedekleri de yurtiçinde tutulmalıdır.
İlgili otorite tarafından istenen bilgi ve belgelerin geçerliliğini etkileyecek herhangi bir değişikliğin olması durumunda sistem işleticisi Bankayı; ödeme kuruluşu ve elektronik para kuruluşu ise Kurumu bu konuda derhâl bilgilendirmekle görevlidir.
Sanal Hukuk Platformunun kurucuları arasında yer alan Musab; Platformun Genel Yayın Editörü konumundadır.
İletişim: musab.gunes@sanalhukuk.net
