Blockchain teknolojisi; sınırsız kullanım alanına sahip olmasıyla beraber çok ciddi sıkıntıları bünyesinde barındırmaktadır. Kurulduğu ilk yıllar itibariyle güvenli ve gizli yapısı nedeniyle bilgisayar korsanlarının gözbebeği olan Bitcoin; her ne kadar bu alandaki tahtını hem cinsleri ZCash, Dash ve Monero gibi alt koinlere (Bitcoin ilk olduğu için diğer koinler alternatif olarak değerlendirilmekte kısaca alt koin denmektedir.) kaptırmış olsa da pek çok hırsızlık ve kara para aklama olaylarıyla anılması kaçınılmaz olmuştur. Blockchain teknolojisinin mevcut sisteme entegrasyonu; bu teknolojinin sunabileceği imkanlara nazaran çok sönük ve yavan kalmaktadır. Blockchain uygulamalarında yaşanılan sıkıntılar ve bünyesinde barındırdığı problemler nedeniyle bu teknolojinin daha geniş daireye yayılmasındaki en büyük engel olarak yerini almaktadır.
Teknolojiyi, ekonomiden ayrı tutmak nesnenin tabiatına aykırılık teşkil eder. Dolayısı ile Blockchain’i Bitcoin’den kopuk olarak ele almak mümkün değildir. Blockchain’i; ilk uygulaması olan Bitcoin gibi kripto koinlerden ayrı tutmak realiteden kopuş olmasının yanısıra bu alanda yapılan çalışmalara çok büyük bir haksızlık niteliğindedir. Bitcoin; Blockchain teknolojisinin ilk uygulamasıdır. Hatta; konu hakkında pek bilgisi olmayanlara göre Blockchain ya Bitcoin’dir ya da bi çeşit alt koindir. Bu noktada; Blockchain, başlangıç itibariyle envai çeşit faydalı kullanımının aksine; idare ve kanun koyucular tarafından, Bitcoinin kara para aklama faaliyetleriyle bağlantısı nedeniyle güçlü bir dirençle karşılaşmıştır. Bu teknoloji Liberty Reserve, Mt Gox ve Silk Road gibi çeşitli bitcoin skandallarıyla anılır olmaya başlamıştır.
Blockchain Teknolojisi Bitcoin’in kara para aklama faaliyetleri ile anılır olmuştur.
Bitcoin Kara Para Aklama Skandalları
2014 yılına geldiğimizde Bitcoinin piyasa değeri ve güvenirliliği; kara para aklama faaliyetlerinin ispatlanmasıyla beraber çok büyük yara almış, yargının yoğun çaba harcayarak, uzun soruşturmaların akabinde ulaştığı sonuçlar bu alanda da çeşitli düzenlemeler yapılması gerekliliğine kanaat getirilmiştir. Trump tarafından olaylı şekilde kovulan pek de yabancısı olmadığımız, New York Güney Bölge eski Başsavcısı, Preet Bharara’nın bizzat yürüttüğü soruşturmalardan biri olan Silk Road skandalında, aynı adlı web sitesinde uluslararası uyuşturucu ticaretinin bitcoin aracılığıyla yapılmakta olduğunun anlaşılması, bitcoin adına büyük bir kırılma anıydı. Sonrasında New York Güney Bölge Başsavcılığına bağlı bir ekip aracılığı ile kripto koin aktivitelerini düzenleyecek BitLicense adlı kanun çıkarılmıştır. Ancak BitLicense almak için yerine getirilmesi gereken yükümlülükler çok ağırdır. Fakat asıl tartışma konusu BitLicense kanununu hazırlayan departmandaki çalışanların hepsinin bir kaç sene içerisinde görevlerinden istifa ederek BitLicense danışmanlık hizmeti vermeye başlamalarıydı. Bu durum çok ciddi eleştirilere sebebiyet vermiştir.
Bir başka skandal Mt.Gox ise aynı adı taşıyan bir Japon kripto koin borsasının çalışanlarından birinin bilgisayarına sızmayı başaran bilgisayar korsanlarının bitcoin fiyatını 1 sent olarak belirlemesiyle, 19 Haziran 2011 tarihinde, 744.408 adet bitcoinin çalınmasıyla sonuçlanmıştı. Her ne kadar blockchain teknolojisi kendi yapısında ihtiva ettiği yüksek kriptografi ilminden beslenen çok güvenlikli bir yapıya sahipse de kriptoların al-sat işlemlerinin gerçekleştirildiği borsalar için aynısını ifade etmek imkansızdır. Bilgisayar korsanlarının akıl almaz saldırı metotları sonucunda sanal hırsızlıktan nasibini almayan borsa yok gibidir. Son olarak çok yakın zamanda dünyanın en büyük kripto borsalarından biri haline dönüşen Hong Kong merkezli Binance adlı borsa bile bu saldırılardan nasibini alarak, Bitcoin ve türevlerinden oluşan kripto koin piyasasının çakılmasına sebebiyet vermiştir.Ödeme sistemi ve sanal para birimi olarak PayPal benzeri bir hizmet veren Kosta Rika merkezli Liberty Reserve skandalında ise 6 yıllık kara para aklama trafiğinin sonucunda 6 milyar doların aklandığı belirtilmektedir.
Aracıları Ortadan Kaldıran Özelliği İle Blockchain
Blockchain teknolojisinin her ne kadar aracıları ortadan kaldıran yönü ön plana çıkarılıyorsa da aslında söz konusu aracıların türü ve niteliği değişmektedir. Örnek vermek gerekirse; Blockchain ile beraber muhasebecilere duyulan ihtiyaç ortadan kalkabilmektedir ancak bu teknolojinin uygulanması, alanında uzman bilişimcilerin varlığını zorunlu kılmaktadır. Bir başka örnek olarak ise al-sat işlemlerinin komisyon hizmeti verilerek yapıldığı kripto borsalar olarak gösterilebilir. Merkezsiz yapısıyla gurur duyduğumuz kripto koinlerin varlığını merkezi borsalara bağlı olarak sürdürmesi büyük bir ironi ve talihsizliktir. Bu merkezi borsalarda vuku bulan çeşitli korsanlık (hack) faaliyetleri ile milyarlarca dolar kimliği belirlenemeyen kişilerce çalınmıştır.
Mevcut ticari düzen şuçu saptamak, cezalandırmak ve önlemek isteyen devlete çok sayıda hukuki ve teknolojik imkanlar sunmaktadır. Ancak, vatandaşlar kontrol mekanizmalarının ciddi bir tıkanıklığa ve adaletsizliğe yol açtığını düşünmektedir. Fakat; hali hazırdaki durum göz önüne alındığında, bu teknolojinin yeni olmasının yanı sıra yetkililerce yeterince anlaşılamaması sebebiyle yatırımcı korunamamaktadır.
Merkezsiz yapısıyla gurur duyduğumuz kripto koinlerin varlığını merkezi borsalara bağlı olarak sürdürmesi büyük bir ironi ve talihsizliktir.
Merkezi borsaların bu hırsızlıklarda sorumluluklarını reddetmeleri büyük bir hukuki problem olarak yerini almaktadır. Ayrıca bu borsaların Pump (Ani Şişirme) ve Dump (Ani İndirme) başta olmak üzere çeşitli manipülatif hareketlere açık olması ve bu konuda geleneksel borsaların tabii olduğu gibi sıkı düzenlemelere tabii olmaması, problemin kronikleşmesine sebep olmaktadır. Pump hareketinde; bir kısım yatırımcı tarafından belli platformlar aracılığı ile kurulan gruplarla hedef Koin veya Tokenden toplu alımlar yaparak fiyat yükseltilir. Fiyatın zirvelere ulaşmasıyla ani satışlar başlamakta ve durumdan habersiz olan diğer yatırımcılar çok büyük zararlara uğratılmaktadır. Dump hareketinde ise toplu hareket edilerek hedef Koin veya Token manipülatif hareketlerle değer kaybına uğratılarak düşük fiyattan yüksek satın alımlar yapılarak haksız kazanç elde edilmektedir.
Blockchain teknolojisinin siber suçlarla ilişkilendirilmesinde bu alanda para olma iddiasını taşıyan çeşitli koin ve tokenlerin hırsızlık ve kara para aklama olaylarına karışmasının yanı sıra manipülatif hareketler de ciddi rol oynamaktadır. Bu sıkıntıların çeşitli düzenlemelerin eksikliğinden kaynakladığını belirtmekte fayda var. Ancak bu düzenlemelerde esas amac yatırımcıyı korumak olmalıdır. Yoksa vergi ve komisyon geliri elde amacıyla yapılmak istenen düzenlemeler, problemleri çözmek yerine daha fazla probleme sebebiyet vereceği kanaatindeyim. Ancak; blockchain teknolojisinin toplumsal faydayı zirveye taşıyabilecek potansiyelinin; yaratıcılığa zarar vermeyecek etkili kanuni düzenlemeler eşliğinde kazanılacağına olan inancımı da belirtmek istiyorum.
Kaynakça:
- Yeoh, P. (2017). Regulatory issues in blockchain technology. Journal Of Financial
Regulation & Compliance, 25(2), 196-208. doi:10.1108/JFRC-08-2016-0068 - Probst, L., Frideres, L., Cambier, B. and Martinez-Diaz, C. (2016), “Blockchain: blockchain applications & services”, European Commission (EC), Business Innovation Observatory, Contract No. 190/ ENT/CIP/12/C/N03C01, April.
- Olson, C. (2016), “Money laundering, bitcoin and blockchain: anonymity, transparency and privacy are not incompatible”, Finextra, 27 May, available at: www.finextra.com/…/money-launderingbitcoin-and-blockchain… (accessed 3 August 2016).tt, R. (2017). BLOCKCHAIN MANIA! (cover story). Fortune, 176(3), 44-51.
- Department for Financial Services New York (2015), “Title 23 Department of Financial Services: Chapter 1, Regulations of the superintendent of financial services part 200, virtual currencies”, available at: www.dfs.ny.gov/…/dfs… (accessed 3 August 2016).stody, 8(3), 208-217.
- Davidson, S., De Filippi, P. and Potts, J. (2016a), “Disrupting governance: the new institutional economics of distributed ledger technology”, RMIT/Universite Paris II Joint Working Paper, available at: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id!2811995, (accessed 21 October 2016).
- Trautman, L.J. (2014), “Virtual currencies: Bitcoin & what now after Liberty Reserve, Silk Road, and Mt.Cox”, Richmond Journal of Law & Technology, Vol. 20 No. 4, pp. 1-108.
Sanal Hukuk Platformunun kurucuları arasında yer alan Yunus; sitenin de geliştiricisi ve adminidir. Uzmanlık alanı olarak Kişisel Verilerin Korunması başta olmak üzere bilişim hukukunda çeşitli çalışmalar yapmaktadır. Teknolojiye tutkusunu kariyeri hukuk alanına yansıtmaya çalışmaktadır.
